微分とは
微分 (英:differentiation) とは、ある量に依存して定まる量の変化の感度を求めること。区間 I ⊆ R I\sube\R I ⊆ R の実一変数関数 f f f において、変数 x x x の微分により得られる関数 d d x f \dfrac{\mathrm d}{\mathrm dx}f d x d f を導関数 (英:derivative)、その結果 d d x f ( x ) \dfrac{\mathrm d}{\mathrm dx}f(x) d x d f ( x ) を微分係数 (英:differential coefficient) という。x x x の微分であることが明らかであるときは、d d x f \dfrac{\mathrm d}{\mathrm dx}f d x d f を f ′ f^\prime f ′ と表しても良い。
d d x f ( x ) : = lim Δ x → 0 f ( x + Δ x ) − f ( x ) Δ x for x ∈ I ⊆ R
\dfrac{\mathrm d}{\mathrm dx}f(x) := \lim_{\varDelta x\to 0}{\frac{f(x+\varDelta x)-f(x)}{\varDelta x}} \quad \text{for }x\in I\sube\R
d x d f ( x ) : = Δ x → 0 lim Δ x f ( x + Δ x ) − f ( x ) for x ∈ I ⊆ R
微分可能
区間 I ⊆ R I\sube\R I ⊆ R の実一変数関数 f : I → R f:I\to\R f : I → R が与えられ、点 a ∈ I a\in I a ∈ I において微分係数 d d x f ( a ) \dfrac{\mathrm d}{\mathrm dx}f(a) d x d f ( a ) がただ一つ存在するとき、「区間 I I I の関数 f f f は点 a a a で x x x について微分可能 (英:differentiable) である」という。また区間内の全ての a a a において f f f が微分可能である場合、a a a を指定せず「区間 I I I の関数 f f f は x x x について微分可能である」という。
∃ ! d d x f ( a ) ⇔ f is differentiable with respect to x at a ∀ a ∈ I , ∃ ! d d x f ( a ) ⇔ f is differentiable with respect to x
\begin{aligned}
\exists!{\dfrac{\mathrm d}{\mathrm dx}f(a)}
&\lrArr f\text{ is differentiable with respect to }x\text{ at a} \cr
\forall a\in I,\exists!\frac{\mathrm d}{\mathrm dx}f(a)
&\lrArr f\text{ is differentiable with respect to }x \cr
\end{aligned}
∃ ! d x d f ( a ) ∀ a ∈ I , ∃ ! d x d f ( a ) ⇔ f is differentiable with respect to x at a ⇔ f is differentiable with respect to x
さらに f f f が x x x について n n n 回微分可能であるとき、「区間 I I I の関数 f f f は x x x について n n n 階微分可能である」といい、次式のように表す。このように複数回微分を行うことを高階微分 (英:higher order differentiation) という。
( d d x ) n f = f ( n ) = f ′ ′ . . . ′ ⏞ n times
\left(\frac{\mathrm d}{\mathrm dx}\right)^n f = f^{(n)} = f^{\overbrace{\prime\prime...\prime}^{n\text{ times}}}
( d x d ) n f = f ( n ) = f ′ ′ . . . ′ n times
連続微分可能
区間 I ⊆ R I\sube\R I ⊆ R の実一変数関数 f : I → R f:I\to\R f : I → R が x x x について微分可能かつ、f f f の導関数 f ′ f^\prime f ′ が連続であるとき、「区間 I I I の関数 f f f は x x x について連続微分可能 (英:continuously differentiable) である」という。さらに f f f が n n n -階微分可能かつ n n n -階導関数 f ( n ) f^{(n)} f ( n ) が連続であるとき、「区間 I I I の関数 f f f は x x x について n n n -階連続微分可能である」という。
n n n -階連続微分可能は関数は、C n \boldsymbol{C^n} C n 級 (英:class C n C^n C n ) な関数あるいは C n \boldsymbol{C^n} C n 級関数 (英:C n C^n C n function) と呼ばれ、より高階な C n C^n C n 級関数ほど滑らか (英:smoothness) であると表現される。
積の微分法則
積の微分法則 (英:product rule) とは、二つ以上の関数の積の導関数を求めるのに用いる公式のこと。
( f ( x ) g ( x ) ) ′ = f ′ ( x ) g ( x ) + f ( x ) g ′ ( x )
(f(x)g(x))^\prime = f^\prime(x)g(x) + f(x)g^\prime(x)
( f ( x ) g ( x ) ) ′ = f ′ ( x ) g ( x ) + f ( x ) g ′ ( x )
積の微分法則の導出:
( f ( x ) g ( x ) ) ′ = lim Δ x → 0 [ f ( x + Δ x ) g ( x + Δ x ) − f ( x ) g ( x ) Δ x ] = lim Δ x → 0 [ f ( x + Δ x ) g ( x + Δ x ) − f ( x + Δ x ) g ( x ) + f ( x + Δ x ) g ( x ) − f ( x ) g ( x ) Δ x ] = lim Δ x → 0 [ f ( x + Δ x ) g ( x ) − f ( x ) g ( x ) Δ x ] + lim Δ x → 0 [ f ( x + Δ x ) g ( x + Δ x ) − f ( x + Δ x ) g ( x ) Δ x ] = lim Δ x → 0 [ f ( x + Δ x ) − f ( x ) Δ x ] g ( x ) + lim Δ x → 0 [ f ( x + Δ x ) g ( x + Δ x ) − g ( x ) Δ x ] = f ′ ( x ) g ( x ) + f ( x ) g ′ ( x ) ∴ ( f ( x ) g ( x ) ) ′ = f ′ ( x ) g ( x ) + f ( x ) g ′ ( x )
\begin{gathered}
\begin{aligned}
(f(x)g(x))^\prime
&= \lim_{\varDelta x\to 0}\left[\frac{f(x+\varDelta x)g(x+\varDelta x)-f(x)g(x)}{\varDelta x}\right] \cr
&= \lim_{\varDelta x\to 0}\left[\frac{f(x+\varDelta x)g(x+\varDelta x)-f(x+\varDelta x)g(x)+f(x+\varDelta x)g(x)-f(x)g(x)}{\varDelta x}\right] \cr
&= \lim_{\varDelta x\to 0}\left[\frac{f(x+\varDelta x)g(x)-f(x)g(x)}{\varDelta x}\right] + \lim_{\varDelta x\to 0}\left[\frac{f(x+\varDelta x)g(x+\varDelta x)-f(x+\varDelta x)g(x)}{\varDelta x}\right] \\\
&= \lim_{\varDelta x\to 0}\left[\frac{f(x+\varDelta x)-f(x)}{\varDelta x}\right]g(x) + \lim_{\varDelta x\to 0}\left[f(x+\varDelta x)\frac{g(x+\varDelta x)-g(x)}{\varDelta x}\right] \\\
&= f^\prime(x)g(x) + f(x)g^\prime(x) \cr
\end{aligned} \cr
\cr
\therefore (f(x)g(x))^\prime = f^\prime(x)g(x) + f(x)g^\prime(x)
\end{gathered}
( f ( x ) g ( x ) ) ′ = Δ x → 0 lim [ Δ x f ( x + Δ x ) g ( x + Δ x ) − f ( x ) g ( x ) ] = Δ x → 0 lim [ Δ x f ( x + Δ x ) g ( x + Δ x ) − f ( x + Δ x ) g ( x ) + f ( x + Δ x ) g ( x ) − f ( x ) g ( x ) ] = Δ x → 0 lim [ Δ x f ( x + Δ x ) g ( x ) − f ( x ) g ( x ) ] + Δ x → 0 lim [ Δ x f ( x + Δ x ) g ( x + Δ x ) − f ( x + Δ x ) g ( x ) ] = Δ x → 0 lim [ Δ x f ( x + Δ x ) − f ( x ) ] g ( x ) + Δ x → 0 lim [ f ( x + Δ x ) Δ x g ( x + Δ x ) − g ( x ) ] = f ′ ( x ) g ( x ) + f ( x ) g ′ ( x ) ∴ ( f ( x ) g ( x ) ) ′ = f ′ ( x ) g ( x ) + f ( x ) g ′ ( x )
関連記事